Kiedy wyrywamy kartki z kalendarza ten zwykły, gregoriański wydaje się naturalny. Przy planowaniu i porównywaniu okresów w handlu i produkcji przydają się często inne rozwiązania. Co w tej kwestii proponuje Tableau? ISO-Daty zgodne z normą ISO 8601!
Kiedy sięgamy po kalendarze wg ISO 8601
Wyobraźmy sobie firmę budującą komponenty maszyn. Tu ogromnie ważne jest planowanie kalendarza dostaw, zarówno do własnych magazynów, jak i do odbiorców. W planowaniu bierze się pod uwagę m.in. poziomy zapasów podzespołów w konkretnych tygodniach lat poprzednich. By można było je porównać, tygodnie muszą być tej samej długości. I tu często pojawia się problem z pierwszym i ostatnim tygodniem roku. By go rozwiązać wymyślono kalendarz, którego daty z angielska nazywa się ISO week date. Jego fundamentalnym założeniem jest to, że każdy tydzień liczy dokładnie 7 dni. Gdzie sprawdza się najlepiej? Rządy wielu krajów przy wydzielaniu lat fiskalnych. Kluczowe znaczenie ma jednak w przemyśle i handlu. Stąd też jego nazwa sprzed kodyfikacji przez International Standard Organization (ISO) – Industrial Date Coding.
Kalendarz z ISO week date, czyli jaki?
Każdy tydzień roku wg normy ISO 8601 zaczyna się w poniedziałek i trwa 7 dni. Także pierwszy i ostatni tydzień tego roku. Rok trwa więc 364 lub 371 dni, czyli 52 lub 53 tygodnie. Do tego pierwszy tydzień roku, to taki, który zawiera co najmniej 4 dni z nowego roku wg kalendarza gregoriańskiego. A to oznacza, że numeracja tygodni może nie zgadzać się z numeracją tygodni kalendarza gregoriańskiego. W ostatnich dniach grudnia i pierwszych dniach stycznia mogą się też nie zgadzać numery lat.
Jak korzystać z ISO dat w Tableau?
By skorzystać w Tableau z tego formatu daty możemy wybrać jedną z dwóch metod. Wszystko zależy od tego, czy będziemy bazować tylko na datach ISO, czy zestawiać je również z datami kalendarza gregoriańskiego. W pierwszym wypadku wystarczy wejść w ustawienia Date Properties konkretnego źródła danych i przestawić rodzaj kalendarza Standard Gregorian na ISO-8601 Week-Based. Wówczas wszystkie jednostki czasu będą się pojawiać w ustawionym formacie. Na półkach nie zobaczymy tabletki YEAR([Order Date]), a ISOYEAR([Order Date]).
Date Properties znajdziemy w górnym menu tekstowym w zakładce Data/Nazwa źródła danych/date Properties.
Należy pamiętać, że jeśli analizujemy daty w formacie zgodnym z ISO-8601, jednostek czasu do wykorzystania mamy mniej niż normalnie. Do wyboru są ISO: -rok, -kwartał, -tydzień i -dzień tygodnia.
Druga sytuacja, to gdy mieszamy konwencje dat. Tu do tworzenia dat w formacie ISO możemy wykorzystywać funkcje. Będą to odpowiednio: ISOYEAR(), ISOQUARTER(), ISOWEEK() i ISOWEEKDAY(). Jeśli nie wprowadzimy zmian w Date Properties będą one mogły w raporcie współistnieć z pozostałymi funkcjami czasowymi jak np. YEAR(). Gdy potrzebujemy skorzystać z funkcji DATETRUNC() lub DATEPART(), do dyspozycji mamy oprócz standardowych następujące części czasu: „iso-year”, „iso-quarter”, „iso-week” i „iso-weekday”.
ISO-8601 i kalendarz 4-4-5
Inną wersją kalendarza wykorzystywanego w przemyśle i handlu jest tzw. kalendarz 4-4-5. Dzieli on rok na 4 kwartały po 13 tygodni. Na każdy z nich składają się dwa miesiące czterotygodniowe i jeden pięciotygodniowy. Dłuższy miesiąc może być zarówno pierwszym, drugim, jak I trzecim w zależności od ustaleń w firmie. Jego główną zaletą jest to, że każdy okres jest tej samej długości i kończy się na tym samym dniu tygodnia. To ułatwia planowanie produkcji, czy zmian. Z drugiej strony dłuższe miesiące zaburzają porównania miesiąc do miesiąca. Rok ma tu co do zasady 52 tygodnie i 364 dni. Ale to oznacza, że raz na 6 lat dodaje się dodatkowy tydzień.
Łatwo zauważyć, że ten system ma wiele punktów zbieżnych z kalendarzem ISO-8601. Ilość dni i tygodni w roku jest taka sama. Długość kwartałów zazwyczaj będzie identyczna, poza 53 rokiem, gdzie rozkład może być nieco odmienny. Stąd potrzebujemy kalkulacji do wyliczenia numeru kwartału i drugiej określającej numer segmentu („miesiąca”) w kwartale. Obie można znaleźć poniżej.
Na koniec ważna uwaga dla tych, którzy zetknęli się z ISO-datami jakiś czas temu. Wówczas istniało ograniczenie powodujące, że przy wybraniu Workbook Locale niektórych państw ISO daty były niedostępne. Dziś już na szczęście ten problem nie istnieje.
Agata Mężyńska, Tableau Desktop Certified Professional
