Kilka kliknięć i jest gotowa kalkulacja. Bez otwierania okna dialogowego. Często nawet bez tytułu. A czasem z dokładnie takim tytułem, jakiego nie uzyskamy w żaden inny sposób. Kalkulacje ad hoc – czas opowiedzieć, kiedy to błogosławieństwo, a kiedy przekleństwo.
Czym są kalkulacje ad hoc?
Na napisanie formuły pola kalkulowanego w Tableau jest lekko licząc siedem, czy osiem sposobów. Spośród nich jeden się wyróżnia. Większość prowadzi do powstania pola, które zostaje ujęte na liście z sekcji Data Pane. Takie pola mają nazwy, które później mogą posłużyć jako nagłówki w tabeli czy wykresie. W odróżnieniu od nich kalkulacja ad hoc nigdy nie jest ujmowana na liście po lewej stronie ekranu. Powstaje, gdy klikniemy dwukrotnie na półce Rows, Columns lub na Półce Marks. A z ich tytułami… Cóż, tu bywa różnie.
Do czego wykorzystać kalkulacje ad hoc?
Kalkulacje ad hoc przydają się, kiedy tworzymy coś w tableau na szybko. Nie wymagają otwierania okna dialogowego pola kalkulowanego. Pomysł na modyfikację wizualizacji może być zrealizowany natychmiast. Są też zastosowania nieco bardziej bardziej „trikowe”.
„Duplikat” pigułki
Czasem potrzebujemy, by to samo pole było sformatowane na wizualizacji na różne sposoby. Przykładowo w tysiącach w etykietach i z dokładnymi wartościami w tooltipach. Z zasady Tableau nie umożliwia tego, ale jeśli mamy dwie kopie tej samej tabletki to problem znika. Pojawia się kolejny – bałagan w sekcji Data Pane. By go uniknąć niekiedy decydujemy się na użycie kalkulacji ad hoc. Można na przykład na półce Marks w zakładce Tooltip umieścić kalkulację ad hoc [Sales]*1. Wartość pozostanie niezmieniona, a Tableau potraktuje ten element jako nowe pole. Dzięki temu możliwe będzie osobne formatowanie dla [Sales] i [Sales]*1.
Nagłówek na życzenie
Często na wykresach, czy w tabelach pojawiają się nagłówki, które z tej czy innej przyczyny nam nie pasują. Przykładowo, konwencja nazewnictwa zakłada, że każde pole odnoszące się do parametru powinno zawierać dopisek PAR. To ułatwia zrozumienie raportu przez kolejne osoby, które potrzebują go zmodyfikować. Jednocześnie tytuł „SPRZEDAŻ KWARTALNA PAR” to nie do końca to, co chcemy pokazać użytkownikom. W takiej sytuacji możemy odpowiednio zmodyfikować tabletkę „SPRZEDAŻ KWARTALNA PAR” kalkulacją ad hoc. I znów są na to dwa sposoby.
W pigułkę kalkulacji ad hoc można wpisać oczekiwany tytuł przed nazwą właściwej pigułki po dwóch znakach // lub wewnątrz symboli komentarza blokowego – /* */. W pierwszym przypadku po oczekiwanym tytule trzeba wcisnąć Shift i Enter przed wpisywanie formuły. To przeniesie firmułę do kolejnej linijki. Jeśli korzysta się z komentarzy blokowych, nie ma takiej potrzeby. Po zastosowaniu na raporcie może to wyglądać tak:
Czy kalkulacje ad hoc zawsze są dobrym pomysłem?
Używając kalkulacji ad hoc trzeba mieć świadomość, że mają one szereg wad. A to oznacza, że trzeba z nich korzystać świadomie. Dlaczego?
- Nie są widoczne w sekcji Data Pane
Kiedy znajdujemy nieznane pole na wizualizacji, zwykle szukamy do w sekcji Data Pane. Wówczas korzystając z opcji Describe lub otwierając edycję kalkulacji możemy się więcej dowiedzieć o takim polu. Kiedy jednak niczego nie uda się znaleźć, część użytkowników Tableau może być zdezorientowana. Nawet jeśli ktoś zorientuje się, że ma do czynienia z kalkulacją ad hoc, ale trafi na składnię z //, może mieć kłopot. Wystarczy spojrzeć na ilustrację powyżej. Przy tej składni trzeba wiedzieć, że samo „rozklikanie” nie wystarczy. Trzeba jeszcze poruszać strzałkami w górę i w dół, by odkryć resztę kalkulacji ukrytej przy użyciu kombinacji klawiszy Shift i Enter. Tu przewagę ma zdecydowanie składnia z komentarzami blokowymi.
- Nie dostępne w funkcjonalnościach
Jeśli ktoś lubi korzystać z listy pól w podpowiedziach do kalkulacji, to próżno w nich szukać kalkulacji ad hoc. Nie znajdą się też w listach pól do filtrowania akcjami, podmieniania opcją Replace References, ani w żadnej innej liście dostępnych w raporcie pól. Istnieję tylko lokalnie na danej półce. To potrafi być bolesne. Zmiana pola filtrującego na kalkulację ad hoc, potrafi wyłączyć akcję filtrującą. Użycie opcji Replace References podmieni wybrane pole we wszystkich kalkulacjach i na wszystkich półkach raportu. Z wyjątkiem kalkulacji ad hoc.
Co zatem robić? Rezygnować z kalkulacji ad hoc w ogóle? Nie koniecznie. Znakomicie się sprawdzają, kiedy raport jest w budowie i kiedy przyglądamy się danym. Pozwalają na szybkość i elastyczność. Kiedy jednak raport przechodzi do etapu produkcji dobrze jest zamienić je na klasyczne kalkulacje. W raportach produkcyjnych tego typu rozwiązania powinny pojawiać się sporadycznie. Może to uzasadniać np. podbramkowa sytuacja z nagłówkiem. Wówczas jednak lepiej wybrać komentarze blokowe, a nie dwa //. Poniżej informacja jak zamienić kalkulację ad hoc na zwykłą.
Agata Mężyńska, Tableau Desktop Certified Professional
