Wykres Marimekko, zwany inaczej wykresem Mozaikowym lub skrótowo Mekko, jest często wykorzystywany do wizualizacji danych według kilku wymiarów – takich jak segmenty czy regiony. Pozwala na przedstawienie i porównanie danej wartości liczbowej (jak sprzedaż, zapotrzebowanie) w zależności od kilku cech kategorialnych. Wykres ten nazwę zawdzięcza fińskiej firmie odzieżowej Marimekko, słynącej w latach 60 z wzorzystych projektów. Sam wykres został spopularyzowany w latach 80 i 90 i obecnie chętnie jest wykorzystywany przede wszystkim przez firmy konsultingowe do wizualizacji i mapowania rynków. Sam wykres technicznie można określić jako skumulowany wykres słupkowy, który zawiera procentowy udział kategorii na obu osiach. Przy czym każda z osi zawiera strukturę przynajmniej jednej kategorii. Marimekko nie jest wprost dostępny w Tableau, natomiast kilka kroków i pól obliczeniowych wystarczy do jego stworzenia.
Zanim zaczniemy – elementy składowe Marimekko
Wykres Mozaikowy to de facto połączenie wykresów słupkowych/kolumnowych skumulowanych. Załóżmy na poniższym przykładzie danych z Sample Superstore, że chcemy przedstawić strukturę rynku w postaci udziałów poszczególnych kategorii i segmentów sprzedaży:
Sama tabela choć szczegółowa jest trudna do szybkiej i wizualnej interpretacji. Dlatego przekształćmy ją na wykres słupkowy skumulowany:
To czego brakuje w tym wykresie to informacja o udziale poszczególnych kategorii produktów. Widzimy jedynie strukturę każdej kategorii osobno. Tak wygląda podział sprzedaży na kategorie wg segmentów:
Do pełnego obrazu potrzebujemy połączyć te informacji w jeden wykres. Do tego celu wykorzystamy właśnie wykres Marimekko, zastępując oś z kategoriami osią z ich udziałem procentowym.
Budujemy wykres Mozaikowy
Jak już wspomniałem wcześniej wykres Marimekko nie jest wprost dostępny w Tableau z zakładki Show Me. Natomiast z uwagi na to, że jest to w zasadzie zmodyfikowany bar chart, przy użyciu kilku pól obliczeniowych możemy go w łatwy sposób stworzyć. Naszym wykresem podstawowym będzie poniższy wykres udziałów poszczególnych segmentów po kategoriach:
Żeby zastąpić oś kategorii osią liczbową, potrzebujemy następujących pól obliczeniowych:
1 – szerokość kolumny – odpowiadająca udziale poszczególnej kategorii w strukturze sprzedaży. Wykorzystujemy wyrażenie Level of Details – FIXED na poziomie kategorii:
2 – pozycja kolumny – formuła tablicowa zwracająca położenie każdej kolejnej kolumny ze strukturą danej kategorii:
W następnym kroku w naszym wykresie umieszczamy pole Pozycja w Columns, a pole Szerokość kolumny – w Size:
Otrzymany w ten sposób wykres nie jest oczywiście tym, czego się spodziewaliśmy. Musimy w kolejnych krokach:
1 – odpowiednio ustawić sposób kalkulacji pola Pozycja: Specific Dimensions -> Sub-Category i Segment (uwaga – kolejność pól ma znaczenie):
2 – w polu Size wybieramy Fixed i Allignment = Right:
3 – w ostatnim kroku sortujemy pole Sub-category według pola Sales i uzyskujemy wykres typu Marimekko:
4 – do pełni brakuje nam jednak jeszcze nagłówków poszczególnych słupków wraz z wartościami procentowymi. Możemy to najprościej zrobić poprzez wykres dual-axis pola Pozycja, z usuniętym podziałem na kategorie, przezroczystym kolorem i etykietami ponad słupkami:
Wykres Mozaikowy – zalety i wady
Wykres Marimekko nie jest bardzo popularny, natomiast ma swoje zalety. Po pierwsze, pozwala na zmapowanie wielu zmiennych na jednym wykresie. Dostarcza przy tym całościowego widoku na analizowane dane. Pozwala tym samym skondensować przekaz kilku wykresów w jeden kompletny. Dlatego sprawdza się w mapowaniu całych rynków np. energii.
Marimekko ma również swoje wady. Na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie skomplikowanego i potrzeba chwili czasu żeby go zrozumieć – zwłaszcza co znajduje się na obu osiach i jak od siebie zależy. Do tego opiera się na porównaniach powierzchni, a nie jest to najbardziej intuicyjna opcja (lepsza jest długość). Przy dużej liczbie kategorii potrafi być do tego przytłaczający i trudny w odbiorze.
Biorąc powyższe pod uwagę wykres Mozaikowy bardziej sprawdzi się w ogólnej prezentacji danego rynku, otoczenia niż w bardzo szczegółowej, wymagającej porównań. Do tego warto skierować uwagę odbiorcy na kluczowe aspekty, które chcemy zakomunikować tego typu wykresem i upewnić się, że odbiorcy wiedzą jak czytać ten wykres. Wtedy Marimekko może stać się użytecznym narzędziem do wizualizacji.
Alternatywy dla wykresu Marimekko
Alternatyw dla wykresu Mozaikowego jest sporo, a ich zastosowanie zależy od tego co chcemy przekazać i na jakim poziomie szczegółowości. Najprostsza będzie tabela w postaci heatmapy z dodanymi tzw. marginalnymi histogramami:
Inną opcją jest Tree-map. Wykres w założeniu jest bardzo podobny do Marimekko – tak samo porównujemy tutaj powierzchnie. Inne jest w tym przypadku ułożenie poszczególnych obszarów – nie leżą na wspólnej osi a po prostu zajmuję poszczególne obszary. Są też uszeregowane malejąco – na co nie mamy wpływu. Marimekko możemy sortować.
Możemy również wrócić do prostszych form i informacje przekazywane przez wykres Mozaikowy pokazać na zwykłych wykresach słupkowych skumulowanych. Przy czym będziemy tutaj potrzebować więcej wykresów do przekazania tej samej porcji informacji. Możemy wykorzystać tutaj przykładowo małe wielokrotności lub po prostu filtrowanie.
Wykres Mozaikowy to ciekawa opcja
Wykres Marimekko potrafi być bardzo użyteczny. Za jego pomocą możemy wizualizować całe rynki i ich otoczenie. Należy jednak pamiętać, żeby nie przesadzić z poziomem szczegółowości – im więcej kategorii, tym czytelność będzie spadać. Do tego przedstawiając ten wykres należy zadbać o to, aby nasz odbiorca miał chwilę na jego przyswojenie – wykres potrafi początkowo przytłoczyć użytkownika.
Mateusz Karmalski Tableau Author.
